SciFY Success Story: Προσβασιμότητα στην Ψηφιακή Υγεία: Εργαλείο επισημείωσης ιατρικών ερωτήσεων–απαντήσεων από ΑμεΑ

Μια ακόμη επιτυχημένη ιστορία (success story) αποτελεί η συνεργασία της SciFY και του smartHEALTH.

Βασικές Πληροφορίες

Η SciFY είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που αναπτύσσει συστήματα πληροφορικής, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού, των λεπτομερειών υλοποίησης και της απαραίτητης υποστήριξης, με σκοπό την επίλυση πραγματικών προβλημάτων.

• Χρησιμοποιούμενες Τεχνολογίες: Διαδικτυακή πλατφόρμα επισημείωσης, Ανοιχτά δεδομένα ερωτήσεων–απαντήσεων ιατρικού περιεχομένου
• Περίοδος Συνεργασίας: Φεβρουάριος 2025 – Οκτώβριος 2025
• Παρεχόμενες υπηρεσίες: IT Services and IT Consulting

Η Πρόκληση

Η SciFΥ, ως μη κερδοσκοπικός οργανισμός με μακρά εμπειρία στις τεχνολογίες προσβασιμότητας και την κοινωνική καινοτομία, είχε την ανάγκη να αναπτύξει μια λύση που θα ενδυνάμωνε ενεργά τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ). Η πρόκληση δεν αφορούσε μόνο την πρόσβαση σε κατανοητές πληροφορίες υγείας, αλλά κυρίως τη δυνατότητα των ΑμεΑ να αποδείξουν ότι μπορούν να εκτελούν ουσιαστικά και μετρήσιμα tasks στον τομέα της ψηφιακής υγείας.

Στην κοινωνία συχνά επικρατεί η λανθασμένη αντίληψη ότι τα ΑμεΑ είναι κυρίως αποδέκτες βοήθειας και όχι παραγωγικοί συντελεστές. Αυτός ο αποκλεισμός περιορίζει τη συμμετοχή τους και οδηγεί στην απώλεια πολύτιμων γνώσεων και εμπειριών που μπορούν να προσφέρουν. Η SciFΥ επιδίωξε να ανατρέψει αυτή την αντίληψη μέσα από ένα πιλοτικό έργο που θα τοποθετούσε τα ΑμεΑ στον ρόλο των «συν-δημιουργών» δεδομένων (Έργο «ΑμεΑ Πρωτοπόροι στην Τεχνητή Νοημοσύνη»).

Η συνεργασία στα πλαίσια του smartHEALTH εστίασε:

• Στη δημιουργία ενός εργαλείου όπου οι ΑμεΑ θα μπορούσαν να εκτελέσουν μετρήσιμα tasks επισημείωσης (annotation) ιατρικών ερωτήσεων–απαντήσεων.
• Στη συλλογή ενός dataset που θα επέτρεπε τη σύγκριση της οπτικής των ΑμεΑ με εκείνη μη-ΑμεΑ, ώστε να διερευνηθεί εάν και πού υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην κατανόηση ιατρικών πληροφοριών.
• Και τελικά στην απόδειξη ότι οι ΑμεΑ είναι ικανοί να συμμετέχουν ισότιμα με άλλες ομάδες πολιτών στην παραγωγή δεδομένων ψηφιακής υγείας.

Με λίγα λόγια, η ανάγκη της SciFΥ ήταν να δημιουργηθεί ένα πεδίο όπου τα ΑμεΑ θα μπορούσαν να αποδείξουν την αξία τους ως contributors, προάγοντας την ένταξή τους στον ψηφιακό μετασχηματισμό της υγείας.

Το έργο «ΑμεΑ Πρωτοπόροι στην Τεχνητή Νοημοσύνη» υλοποιείται με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση και της METLEN.

Οι λύσεις

Η λύση που αναπτύχθηκε ήταν μια διαδικτυακή πλατφόρμα επισημείωσης (annotation tool) ιατρικών ερωτήσεων–απαντήσεων, σχεδιασμένη ώστε να είναι απλή, προσβάσιμη και αποτελεσματική. Ο βασικός της στόχος δεν ήταν μόνο να επιτρέψει τη συλλογή δεδομένων, αλλά να αναδείξει ότι τα ΑμεΑ είναι απολύτως ικανά να εκτελούν tasks τέτοιου τύπου με την ίδια επιτυχία όπως κάθε άλλος χρήστης. Εξίσου σημαντικό είναι ότι η συνεισφορά τους συμβάλλει στη δημιουργία πιο συμπεριληπτικών μοντέλων Τεχνητής Νοημοσύνης, καθώς μέσω της επισημείωσης δεδομένων λαμβάνεται υπόψη η οπτική τους.

Η πλατφόρμα φόρτωνε δεδομένα ερωτήσεων–απαντήσεων. Κάθε χρήστης –ΑμεΑ ή μη– μπορούσε να διαβάσει μια απάντηση και να δηλώσει, μέσω απλής διεπαφής, πόσο κατανοητή ή χρήσιμη τη θεωρούσε. Οι επιλογές καταγράφονταν και αποθηκεύονταν σε μια βάση δεδομένων, δημιουργώντας ένα νέο, εμπλουτισμένο dataset.

Η λύση σχεδιάστηκε με αυστηρά κριτήρια προσβασιμότητας, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι ΑμεΑ μπορούσαν να συμμετέχουν ισότιμα και χωρίς εμπόδια. Η πλατφόρμα λειτουργεί ως απόδειξη της ισότιμης συνεισφοράς: οι ΑμεΑ δεν είναι απλοί καταναλωτές υπηρεσιών, αλλά παραγωγικοί συνεργάτες που μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα και την κατανόηση της πληροφορίας υγείας.

Η Υλοποίηση

Η μεθοδολογία ανάπτυξης της λύσης βασίστηκε στην ευέλικτη (Agile) προσέγγιση, με διαδοχικά στάδια σχεδιασμού, ανάπτυξης, δοκιμών και βελτιώσεων. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη συνεχή συνεργασία με τη SciFΥ, η οποία μετέφερε σε εμάς την ανατροφοδότηση που συγκέντρωνε από την κοινότητα των ΑμεΑ.

Τα βασικά στάδια ήταν τα εξής:

1. Ανάλυση απαιτήσεων: Καθορίστηκαν οι στόχοι της πλατφόρμας, με βασικά κριτήρια την απλότητα, την προσβασιμότητα και την ικανότητα παραγωγής ενός συγκρίσιμου dataset.
2. Σχεδιασμός και ανάπτυξη: Δημιουργήθηκε ένα ελαφρύ web περιβάλλον με δυνατότητα φόρτωσης δεδομένων. Η αρχιτεκτονική επέτρεψε ευκολία στην προσαρμογή και μελλοντική επέκταση.
3. Πιλοτικό πρωτότυπο: Αναπτύχθηκε η πρώτη έκδοση, η οποία δοκιμάστηκε από τη SciFΥ με χρήστες ΑμεΑ. Το feedback που συγκεντρώθηκε αφορούσε κυρίως εργονομικά και προσβασιακά ζητήματα.
4. Βελτιστοποίηση: Ενσωματώθηκαν οι προτάσεις βελτίωσης (π.χ. μεγαλύτερες γραμματοσειρές, πιο καθαρές οδηγίες, απλούστερη επιλογή αξιολόγησης).
5. Τελική εφαρμογή: Η πλατφόρμα τέθηκε σε χρήση για τη συλλογή annotations από ΑμεΑ και μη-ΑμεΑ, οδηγώντας στη δημιουργία του πρώτου dataset.

Η μεθοδολογία απέδειξε ότι με τον κατάλληλο σχεδιασμό και την έμμεση αλλά σταθερή εμπλοκή των ΑμεΑ (μέσω feedback της SciFΥ), είναι απολύτως εφικτό να συμμετέχουν ενεργά σε tasks ψηφιακής υγείας, παράγοντας δεδομένα υψηλής αξίας.

Τα οφέλη

Το έργο παρείχε στη SciFΥ και στην κοινότητα των ΑμεΑ σημαντικά αποτελέσματα, τόσο τεχνικά όσο και κοινωνικά.

Το πιο απτό αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός dataset επισημειωμένου από ΑμεΑ. Το dataset αυτό αποτελεί πρωτοποριακό πόρο, καθώς καταγράφει για πρώτη φορά την οπτική των ΑμεΑ σχετικά με το πόσο κατανοητές είναι ιατρικές απαντήσεις. Η αξία του δεν είναι μόνο ερευνητική, αλλά και κοινωνική: δείχνει ότι τα ΑμεΑ είναι απολύτως ικανά να εκτελέσουν tasks που μέχρι σήμερα θεωρούνταν προνόμιο άλλων ομάδων.

Παράλληλα, η ύπαρξη annotations και από ΑμεΑ δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθούν τυχόν διαφοροποιήσεις στην αντίληψη των ΑμεΑ και μη-ΑμεΑ, επισημαίνοντας σημεία όπου οι πληροφορίες υγείας χρειάζονται περαιτέρω απλοποίηση ή προσαρμογή.

Για τη SciFΥ, το έργο:

• Ενίσχυσε τη θέση της ως καινοτόμου οργανισμού που αναδεικνύει τις δυνατότητες των ΑμεΑ.
• Παρείχε μια έτοιμη πλατφόρμα που μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες θεματικές της υγείας.
• Δημιούργησε μια μοναδική βάση δεδομένων με υψηλή αξία για μελλοντικά έργα και έρευνες.
• Για τα ΑμεΑ, το όφελος ήταν ακόμη πιο ουσιαστικό: από παθητικοί αποδέκτες, έγιναν ενεργοί συντελεστές σε ένα έργο ψηφιακής υγείας. Αυτό όχι μόνο αναδεικνύει την αξία τους, αλλά συμβάλλει και στην αλλαγή της κοινωνικής αντίληψης γύρω από τις δυνατότητές τους.

Τα Διδάγματα

Η συνεργασία με τη SciFΥ ήταν εξαιρετική και αποδοτική, καθώς υπήρχε κοινή δέσμευση να αναδειχθεί στην πράξη η ικανότητα των ΑμεΑ ως ισότιμων contributors.

Τι διευκόλυνε τη συνεργασία:

• Σαφής καθορισμός στόχου: Από την αρχή ορίστηκε ότι το έργο δεν περιορίζεται στην ανάπτυξη λογισμικού, αλλά αποσκοπεί στη συμμετοχή και ανάδειξη των ΑμεΑ.
• Συνεχής επικοινωνία με τη SciFΥ: Η SciFΥ συγκέντρωνε και μετέφερε το feedback των ΑμεΑ, εξασφαλίζοντας ότι η φωνή τους αποτυπώθηκε έμμεσα σε όλα τα στάδια.
• Ευέλικτη ανάπτυξη (Agile): Η σταδιακή βελτίωση της πλατφόρμας με βάση το feedback επέτρεψε την ομαλή πρόοδο και την προσαρμογή στις πραγματικές ανάγκες.

Μαθήματα που αντλήθηκαν:

• Η συμμετοχή των ΑμεΑ, έστω και μέσω διαμεσολάβησης, είναι καθοριστική για να παραχθούν λύσεις πραγματικά συμπεριληπτικές.
• Οι ΑμεΑ μπορούν να εκτελούν tasks όπως η επισημείωση δεδομένων με συνέπεια και ακρίβεια, αποδεικνύοντας ότι τα στερεότυπα περί «αδυναμίας» είναι λανθασμένα.
• Η μεθοδολογία συμμετοχικής σχεδίασης βελτιώνει όχι μόνο το εργαλείο, αλλά και την κοινωνική αξία του έργου.

Κύριο όφελος:

• Για εμάς: Απόκτηση εμπειρίας στη σχεδίαση προσβάσιμων εργαλείων και στην αξιοποίηση feedback από ειδικές ομάδες χρηστών.
• Για τη SciFΥ: Απόδειξη του κοινωνικού της ρόλου, δημιουργία μοναδικού dataset και ενίσχυση της εικόνας της ως φορέας καινοτομίας και συμπερίληψης.

Ακολουθήστε μας στα Social Media για να ενημερώνεστε σχετικά με τις δράσεις μας: Facebook, LinkedIn, X